Η Χόλι αποτελεί ένα παραδοσιακό χωριουδάκι, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση μόλις τριάντα τεσσάρων χιλιομέτρων, βόρεια από την καρδιά της Πάφου. Το μικρό αυτό χωριό είναι χτισμένο σε μέσο υψόμετρο εκατόν ογδόντα μέτρων. Τη Χόλι διαπερνά ο ποταμός της Χρυσοχούς ή αλλιώς του Σταυρού της Ψώκας, ο οποίος σαν νοητή γραμμή χωρίζει το χωριό.

Ειδικότερα, η ανατολική πλευρά του χωριού συνδέεται οδικά με τον κύριο δρόμο Πάφου-Πόλης, διαμέσου του χωριού Σκούλλη, ενώ η βόρεια πλευρά του, με το χωριό Γουδί. Μ’ άλλα λόγια, η Χόλι απέχει μόλις δύο χιλιόμετρα από το Γουδί, ενώ από τη Σκούλλη, η οποία αποτελεί το «γεφύρι επικοινωνίας» με την προαναφερόμενη κεντρική αρτηρία, μόλις ενάμιση χιλιόμετρο.

Ο μέσος όρος των ετήσιων βροχοπτώσεων, είναι περί τα πεντακόσια ογδόντα χιλιοστόμετρα, γεγονός που καθορίζει και το είδος της καλλιέργειας του χωριού. Ειδικότερα, στη Χόλι ευδοκιμεί η καλλιέργεια σιτηρών, νομευτικών φυτών, οσπρίων, κυρίως κουκιών, καπνού, εσπεριδοειδών, ελιών και αμπελιών, κατάλληλων για την παραγωγή οίνου.

Όσον αφορά τον πληθυσμό του χωριού, με βάση τα στοιχεία απογραφής ενός περίπου αιώνα, από το 1881 μέχρι και 1982, συμπεραίνουμε πως η πληθυσμιακή κάμψη, αρχίζει στα μέσα του 20ου αιώνα. Ειδικότερα, όπως διαφαίνεται από τον πιο κάτω πίνακα, από το 1881 μέχρι και το 1946 σημειώνεται πληθυσμιακή αύξηση. Εν αντιθέσει, ως αποτέλεσμα κυρίως της αστυφιλίας, από το 1946 και εξής, ο πληθυσμός μειώνεται σταδιακά.
Μέσα από την απογραφή συμπεραίνουμε πως οι κάτοικοι του χωριού, τουλάχιστον από το 1881 μέχρι και σήμερα, ουδέποτε δεν ξεπέρασαν τους εκατό.

Παρόλο, που τα απογραφικά στοιχεία του χωριού αρχίζουν στα τέλη του 19ου αιώνα, η ύπαρξη του , όπως μαρτυρούν τόσο εκκλησιαστικά μνημεία-τα οποία θα αναφερθούν πιο κάτω- όσο και άλλα ευρήματα, ανάγεται στα μεσαιωνικά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό πως η Χόλι έχει εντοπιστεί σε μεσαιωνικούς χάρτες γραμμένη ως Coli.

Για την προέλευση του ονόματος του χωριού επικρατούν δυο απόψεις, η πρώτη συνδέει το όνομα του χωριού με το επώνυμο φεουδάρχη, ενώ η δεύτερη με την παρουσία θρησκευτικού ιδρύματος στην περιοχή. Σαφέστερα, το χωριό πιθανότατα αποτελούσε φέουδο μιας οικογένειας ευγενών, γεγονός που ώθησε κάποιους μελετητές στην άποψη πως η ονομασία του χωριού ταυτίζεται με το επώνυμο ενός από τους φεουδάρχες της περιοχής.

Η πιο απίθανη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος σχετίζεται με μια αγγλική φράση, η οποία συγκρούεται με τη ονομασία του χωριού στους μεσαιωνικούς χάρτες. Πιο ειδικά, η γειτνίαση της Χόλις με το χωριό Σκούλη, οδήγησε ορισμένους μελετητές στην άποψη πως τα ονόματα των χωριών, προήλθαν από τη φράση «Holy School», δηλαδή «Άγιο Σχολείο».

Το χωριό περιλαμβάνει μια σειρά από εκκλησιαστικά μνημεία, μερικά μάλιστα, όπως έχει ήδη αναφερθεί, οικοδομήθηκαν κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Τα εκκλησιαστικά μνημεία του χωριού, τα οποία παρουσιάζονται αναλυτικότερα σε σχετική σελίδα, είναι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Αικατερίνης. Επιπρόσθετα, στο χωριό σώζονται μέχρι τις μέρες μας, τα ερείπια εκκλησίας αφιερωμένης στο κύπριο άγιο Αρίστο. Είναι αξιοσημείωτο πως οι εκκλησίες του χωριού κοσμούνται με εξαίσιες φορητές εικόνες, οι οποίες προκαλούν δέος στον κάθε επισκέπτη.

Εν κατακλείδι, το μικρό αυτό χωριουδάκι έχει να επιδείξει σπουδαία εκκλησιαστικά μνημεία, δείγματα της πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιού. Η Χόλι αποτελεί ένα από τα χωριά της Πάφου, που καταφέρνουν να γοητεύσουν το κάθε επισκέπτη με τη φιλοξενία τους και το πατροπαράδοτο τρόπο συγκρότησής τους.

Πηγή:
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 14